Français English
Het neoliberalisme – eigen profijt – en het conservatieve nationalisme -eigen volk – domineren de wereld: een weinig opbeurend perspectief.
Samen creëren ze een bedrukt, gepolariseerd en verziekt maatschappelijk klimaat: een groeiende ongelijkheid, onrechtvaardige belastingen, armoede, ecologische verloedering, uitsluiting en verdeeldheid. Angst om verschillend te zijn, boosheid over veranderingen en vrees voor economische overbodigheid scheppen de ideale voedingsbodem voor haat, intimidatie en terreur.
Economisch gaat men globaal: het neoliberalisme (marktfundamentalisme) wil de wereld verenigen in één grote markt, zonder belemmeringen, grenzen of belastingen.
Politiek gaat men lokaal: het nationalisme wil de wereld verkavelen in ‘eigen volk’ stamgebieden, met overal andere regeltjes, hoge muren en veel extra postjes.
Verenigen voor maximale winst, en verdelen voor minimale weerstand. Het neoliberalisme en nationalisme vinden elkaar in het ‘divide et impera’ van de 21e eeuw.
Neoliberalisme en globalisering.
Vandaag de dag zitten we in een luie zetel uit Scandinavië, gekleed in een broek uit Turkije, nippend aan een drankje uit Amerika en smullend van een hamburger uit Zuid-Amerika met onze gsm uit China te kijken naar de alsmaar groter wordende kloof tussen arm en rijk.
Het neoliberalisme is een illusie. De illusie dat je het kapitalisme zijn vrije gang moet laten gaan, zonder pottenkijkers en overheidsinterventie omdat ‘de markt het het best weet’.
Dankzij de technologische en digitale vooruitgang, welwillende overheden en internationale handelssamenwerking is de wereld één markt geworden (globalisering).
Vandaag de dag kennen informatiestromen, multinationale bedrijven, plutocraten, goederen, diensten en geldstromen geen grenzen meer. Zo is 70% van de wereldwijde import en export van landbouwproducten in handen van 5 internationale concerns! En de grootste maatschappelijke problemen – klimaatverandering, ongelijkheid, overbodigheid, … – kennen sowieso ook geen grenzen.
De drijfveer van die evolutie is het neoliberalisme met zijn dogma: ‘groei, groei en nog eens groei’. De oudste, meest verspreidde en langst gedoogde tiran ter wereld .
Bedrijven en plutocraten houden van globalisering omdat ze, in hun race to the top qua winstmaximalisatie willen produceren en verkopen waar ze willen zonder belemmeringen en belastingen. Verder willen ze zich kunnen vestigen waar ze willen, ttz waar ze fiscaal vriendelijk onthaald worden. Voor hen gelden er geen immigratiebeperkingen.
Als roofvogels vliegen ze boven de landsgrenzen op zoek naar de beste plekjes.
Nationalisme.
Maar ondanks deze grensoverschrijdende evoluties, die eigenlijk een mondiale maatschappelijke aanpak vereisen, doet de politiek net het tegenovergestelde: versnipperen en verdelen, muren bouwen, deuren sluiten, aandacht voor futiliteiten, enz. Overal zijn xenofobische ‘eigen volk’ heerschappen als Trump en partijen als de N-VA en Vlaams Belang bij ons in opmars.
Het gaat meestal om nationalistische, conservatieve partijen die de ‘status quo’, incluis het huidige neoliberale denken, willen handhaven en bestendigen. De maatschappelijke solidariteit willen beperken tot het eigen volk. Het ‘eigen volk’ verheerlijken en de anderen demoniseren. Dit polariserende WIJ-ZIJ denken kan, zoals de geschiedenis telkens opnieuw weer bewijst, nochtans tot vreselijke misstanden leiden: oorlogen, onderdrukking, uitsluiting, discriminatie, haat, terreur (cf de voortvluchtige terreurverdachte Conings) en genocide.
Het is inderdaad een stroming die niet bekendstaat om zijn ruimdenkendheid en tolerantie. Eerder om ‘law and order’. En… een dubbele moraal.
Op economisch gebied zijn ze meestal aanhangers van het rauwe neoliberalisme: minder overheid en sociale uitgaven afwentelen op de individuele burger (privatiseren, activeren). Voor hen is het eenvoudig: arm zijn of niet meekunnen (willen) is een eigen verantwoordelijkheid.
Op ethisch gebied zijn ze uiteraard autoritair en paternalistisch. De burgers moeten in de pas lopen. Voor hen kan abortus niet, maar over de herinvoering van de doodstraf kan gepraat worden…. Ach, tenslotte slechts een kwestie van timing!
Populisme.
Meestal zijn het ook partijen met goede populistische leiders die maar al te goed beseffen dat de massa’s ontvankelijker zijn voor beweringen dan voor argumenten. En ze buiten die zwakte zonder pardon uit om gebakken lucht te verkopen, angst aan te jagen, verdeeldheid en haat te zaaien en om zondebokken à volonté uit hun mouw te toveren. Een eeuwenoud recept om de publieke opinie te manipuleren en een stamgevoel te creëren. Het brengt hen electoraal gewin. En vooral het leidt die massa’s af van de echte problemen en zorgt zo voor het legitimeren en in stand houden van de status quo.
Eigenlijk hebben deze partijen, die zich vaak op christelijke waarden (?) beroepen, de rol van de kerk in de middeleeuwen overgenomen: de sociale orde in stand houden.
Symbiose tussen politiek en economie.
Zoals ik eerder schreef, het huidig politiek systeem is de verzekeraar en de vakbond van het markfundamentalisme. Het geeft aan de gewone mensen de schijn van vrijheid en medezeggenschap terwijl het de fundamentele economische ongelijkheid intact laat. In zijn uitstekende boek ‘De limieten van de markt’ spreekt prof. De Grauwe in dit verband van ‘crony capitalism’ (vriendjeskapitalisme).
En vooral met conservatieve, nationalistische partijen is het marktfundamentalisme ’vriendjes’. Verdeeldheid speelt immers in de kaart van het neoliberalisme zolang de ‘markt’ maar open en ééngemaakt blijft. Eén markt, versnipperd beleid, prima zo. Inderdaad, hoe meer gepalaver over ‘problèmes imaginaires’ (identiteit, symbolen, kledingvoorschriften, staatshervormingen, migratie, enz.), hoe minder strijd rond de ‘real issues’. Zo lang er meer heisa is om een hoofddoek dan om een lege brooddoos is er geen vuiltje aan de lucht!
In een volgend artikel ga ik dieper in waarom neoliberalisme en nationalisme twee handen op een buik zijn….
#Free markets #Nationalism #Political parties #populism #society
